Καθώς μεγαλώνουν δε, μαθαίνουν ότι το μαραφέτι αυτό είναι ένας θησαυρός όπου με ένα ανεπαίσθητο άγγιγμα μαθαίνουν να αντιμετωπίζουν την ανία τους ή την ανασφάλειά τους, πως μπορούν ανακαλύψουν ένα ολόκληρο κόσμο, πως μπορούν να ακούσουν, να δουν, να μάθουν και να παίξουν ό,τι θέλουν (ότι κάνει δηλαδή κι ένας ενήλικας). Είναι φυσικό επακόλουθο λοιπόν, αυτές οι «πολυλειτουργικές» συσκευές να διαγράψουν από το μυαλό των παιδιών δραστηριότητες που πραγματοποιούνται έξω από το σπίτι ή αν δεν γίνεται πλήρης διαγραφή σίγουρα μια απλή προτίμηση υπάρχει. Αυτή λοιπόν, φαίνεται να είναι η σύγχρονη πραγματικότητα.
Μία πραγματικότητα σαφώς που εμπεριέχει και θετικά και αρνητικά, φτάνει να υπάρχει το μέτρο. Η χρήση των συσκευών αυτών στην καθημερινότητα του παιδιού ειδικά για τους σύγχρονους γονείς θεωρείται αυτονόητη για να μην πω και φυσιολογική.
Μια σημερινή εικόνα λοιπόν μιας σύγχρονης οικογένειας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται, είναι το «όταν τρώμε δεν μιλάμε και το…tablet/smartphone μας κοιτάμε». H κα Λιζέτα Λιούρτα, ψυχολόγος με ιδιωτικό γραφείο στην Κομοτηνή, στην ερώτησή μας αν η συνήθεια αυτή επηρεάζει την ανατροφή των παιδιών μας απαντάει πως πρόκειται για μια παλιά συνήθεια που ξεκίνησε από την είσοδο ακόμα της τηλεόρασης στα σπίτια των οικογενειών. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες εκείνες που δείχνουν τα μέλη μιας οικογένειας να παίρνουν το γεύμα τους μπροστά στην τηλεόραση με την προσοχή όλων να είναι στραμμένη σε αυτό που προβάλλεται, ενώ η μεταξύ τους αλληλεπίδραση είναι ανύπαρκτη. Η συνήθεια αυτή συνεχίζει μέχρι και σήμερα, με κάποιες φυσικά παραλλαγές όπου το smartphone ή το tablet μπορεί να αντικαθιστά την τηλεόραση, και αφορά τόσο τα παιδιά όσο και τους γονείς, που λειτουργούν και ως συμπεριφορικό πρότυπο.
Το άμεσο όφελος είναι πως τα παιδιά τρώνε το φαγητό τους χωρίς πολλές αντιστάσεις, με τον γονέα να εξοικονομεί χρόνο και ψυχικά αποθέματα. Μακροπρόθεσμα όμως χάνονται σημαντικές ευκαιρίες σύνδεσης του γονέα με το παιδί του, οι οποίες είναι καίριας σημασίας για την υγιή συναισθηματική, νοητική και κοινωνική ανάπτυξη του παιδιού. Ακούει πολλούς γονείς να λένε πως θέλουν να περάσουν ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά τους και συχνά νιώθουν άσχημα που δεν τον βρίσκουν μέσα σε μία απαιτητική καθημερινότητα. Ξεχνάνε ωστόσο ότι κάθε στιγμή καθημερινής επαφής, όπως είναι η ώρα του φαγητού, η ώρα του μπάνιου, η ώρα που ντύνονται ή που βρίσκονται μέσα στο αυτοκίνητο, αποτελεί για τα παιδιά αλλά και τους γονείς μία ευκαιρία σύνδεσης μεταξύ τους. Αρκεί, τονίζει η κυρία Λιούρτα , να ενεργοποιήσει ο κάθε γονιός τις δικές τους φυσικές δυνάμεις για σύνδεση που θα του επιτρέψουν να συντονιστεί με το παιδί του.
Ο κανόνας «3-6-9-12»»
Το 2008 ο Serge Tisseron Γάλλος ψυχαναλυτής-ψυχίατρος, ανέπτυξε τον κανόνα «3-6-9-12» που σημαίνει, όχι τηλεόραση πριν από τα τρία χρόνια, όχι παιχνίδια σε κονσόλα πριν από τα έξι, καθόλου internet πριν από τα εννέα χρόνια και καθόλου κοινωνικά μέσα πριν από τα 12. Προσωπικά, λοιπόν, αναρωτιέμαι κατά πόσο είναι εφικτό στη σημερινή εποχή κάτι τέτοιο και ζητάω τη βοήθεια της κα Λιούρτα η οποία μας αναφέρει: «Είναι ένας κανόνας που δεν έχει ισχύ αξιώματος παρά λειτουργεί περισσότερο σαν ένας μπούσουλας για τους γονείς. Για παράδειγμα το όριο των 9 για το διαδίκτυο: έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με την προετοιμασία και την συστηματική υποστήριξη των παιδιών για την ασφαλή αλλά και ορθή χρήση του διαδικτύου έτσι ώστε να μπορούν από την ηλικία των 9 και μετά να ασκήσουν το δικαίωμα της πρόσβασής τους σε αυτό με υπευθυνότητα, παρά με την απαγόρευση της πρόσβασης των παιδιών στο διαδίκτυο πριν τα 9. Μέσα από αυτό λοιπόν το πρίσμα φρονώ πως είναι εφικτή η εφαρμογή του κανόνα, ακόμα και στη σημερινή εποχή».
Η σωστή χρήση με 5 συμβουλές
Τέλος, της ζήτησα να μας δώσει 5 συμβουλές για τη σωστή χρήση των τεχνολογικών μέσων ώστε οι γονείς να θέσουν όρια στα παιδιά τους χωρίς φωνές και καβγάδες.
1 – Να δημιουργήσουν από κοινού με τα παιδιά τους ένα εβδομαδιαίο πρόγραμμα δραστηριοτήτων στο οποίο θα εντάσσεται και η ενασχόληση με τις τεχνολογικές συσκευές οριοθετημένα αλλά και ισότιμα με τις άλλες δραστηριότητες
2 – Να σταματήσουν να προσφέρουν στα παιδιά τους τα διάφορα τεχνολογικά μέσα κάθε φορά που αυτά βαριούνται, έχουν ελεύθερο χρόνο ή δεν ξέρουν τι να κάνουν καθώς έτσι τα μετατρέπουν σε ένα διανοητικό δεκανίκι
3 – Να σταματήσουν να χρησιμοποιούν την απαγόρευση της χρήσης των τεχνολογικών συσκευών ως τιμωρία στα παιδιά μιας και μ’ αυτόν τον τρόπο μεγεθύνουν τη σημαντικότητά τους και τα κάνουν πιο δελεαστικά
4 –Να σταματήσουν να δαιμονοποιούν τη χρήση των τεχνολογικών μέσων. Αφενός υπάρχουν σημαντικά οφέλη για τα οποία γίνεται μικρή αναφορά. Αφετέρου οι επιπτώσεις της έχουν διογκωθεί με αποτέλεσμα πιο επιζήμιες συνήθειες να παραβλέπονται, όπως για παράδειγμα η μη λήψη πρωϊνού.
5 – Να αρχίσουν να χρησιμοποιούν οι ίδιοι τα τεχνολογικά μέσα με σωστό τρόπο έτσι ώστε να αποτελέσουν ένα καλό πρότυπο για τα παιδιά τους.
TEXT Μαρία Τσαγγάρη, Λιζέτα Λιούρτα
Illustration Brgfx / Freepik, rawpixel.com / Freepik